Πιάνω τον Μάη

Κεντρικός πυρήνας του εορτασμού της Πρωτομαγιάς σε όλους τους πολιτισμούς ήταν η ανθρώπινη χαρά για την άνοιξη, η αυθόρμητη λατρεία της βλάστησης, οι μαγικές ενέργειες για την τελείωσή της και η προσπάθεια «μετάληψης» των δυνάμεων της φύσης. Τόπος εορτασμού λοιπόν ήταν η εξοχή, όπου συνηθιζόταν κυλίσματα στη χλόη, πλύσιμο του προσώπου με μαγιάτικη δροσιά, χτύπημα του σώματος με χλωρά κλαριά κ.λ.π Απότοκο των δοξασιών αυτών είναι το μαγιάτικο στεφάνι στην πόρτα των σπιτιών από διάφορα άνθη και καρπούς.

Η αναγέννηση της φύσης στον ελληνικό λαϊκό βίο συμβολιζόταν με διάφορα έθιμα: το Μαγιόξυλο στην Κέρκυρα (κορμός τρυφερού κυπαρισσιού στολισμένος με άνθη και ένα στεφάνι περιφερόταν από νέους στους δρόμους της πόλης), το Μαγιόπουλο στο Βόλο (παιδί που ενσάρκωνε το Μάη, στολισμένο με λουλούδια, συνοδευόταν στην περιπλάνησή του στους δρόμους από χορό προσωπιδοφόρων που τραγουδούσε μαγιάτικα τραγούδια), τη Ναύπακτο (όπου το παιδί συνόδευαν γέροι φουστανελάδες) και την Αγόριανη, την «Πιπεριά» στην Εύβοια (ένας άνδρας ντυμένος με λουλούδια και κλαδιά ελιάς, καρυδιάς και άλλων δέντρων συμβόλιζε τη δύναμη της βλάστησης και βρεχόταν με νερό σε κάθε σπίτι από αυτά που επισκεπτόταν για να τραγουδήσει με τη συνοδεία άλλων πέντε-έξι συντρόφων του), τον «Ζαφείρη» στο Ζαγόρι της Ηπείρου (ένα παιδί προσποιούνταν το νεκρό ξαπλωμένο στο χλωρό χορτάρι για να το ράνουν με λουλούδια τα νεαρά κορίτσια μέχρι ότου το καλέσουν να αναστηθεί και να τρέξουν όλοι μαζί τραγουδώντας στα χωράφια), το «Φουσκοδέντρι» στην Καστανιά Στυμφαλίας, αναγόμενα όλα στα Αδώνια των αρχαίων.

Στα Μεσόγεια, το μαγιάτικο στεφάνι κρεμιόταν στα βαρέλια με το κρασί. Στην Πάργα τα παιδιά στεφανωμένα με λουλούδια και κρατώντας μεγάλα κλαδιά με άνθη πορτοκαλιάς ή νερατζιάς, τραγουδούσαν από σπίτι σε σπίτι το Μάη. Στη Λήμνο συνήθιζαν να κυλιούνται τη μέρα αυτή στο χορτάρι για να πάρουν τη δροσιά του.

Την παραμονή της Πρωτομαγιάς στα Μέγαρα η νύφη έστελνε το στεφάνι (Το Μάη) με μια πίτα στολισμένη με λουλούδια και ένα κάνιστρο με τα κουλούρια του Μάη. Στον πίνακα του Θωμά Μώλου οι δύο κοπέλες που προσφέρουν τα μαγιάτικα δώρα συνοδεύονται από ένα παιδί που φέρει κόκκινο κρασί.

Μια άλλη δοξασία σχετική με το Μάη αναφέρεται στο πρωϊνό νερό και την πρωϊνή του δροσιά που έχει εξαγνιστική και ανανεωτική δύναμη. Σε πολλά νησιά του Aιγαίου, την ημέρα της Πρωτομαγιάς, τα κορίτσια σηκώνονταν την αυγή και έπαιρναν μαζί τους τα λουλούδια, που είχαν μαζέψει από την παραμονή και πήγαιναν στα πηγάδια να φέρουν το «αμίλητο νερό». Δηλαδή το κουβαλούσαν χωρίς να μιλήσουν καθόλου. Kαι όταν το έφερναν στο σπίτι, νίβονταν όλοι μ αυτό. Yστερα μοίραζαν γλύκισμα «για να περάση γλυκός ο Mάης». Kαι αυτό για να γλυτώσουν όλοι από τις κακές ώρες. Γιατί λένε, πως ο Mάης έχει πολλές κακές ώρες. Mάλιστα μία κατάρα λέει: «H ώρα του Mάη να σ εύρη!». H αρραβωνισμένη κόρη έφερνε τ αμίλητο νερό και στο σπίτι της πεθεράς για να ανταμειφθεί από αυτή με φλουριά περασμένα σε μεταξωτή κορδέλλα ή σε χρυσή κλωστή. Στο Καστελλόριζο, οι αρραβωνιασμένες κοπέλες πρόσφεραν στον αρραβωνιαστικό τους νερό να πλυθεί.

Σε πολλά μέρη της Eλλάδας τραγουδούσαν την Πρωτομαγιά, όπως τα κάλαντα τα Xριστούγεννα και τα Φώτα. Το τραγούδι αυτό του Mάη διαφέρει από τόπο σε τόπο. Στην Kέρκυρα άρχιζε έτσι:

Kι αν είναι με τον ορισμό, να πούμε και το Mάη.
Mπρε μπήκε ο Mάης, μπρε μπήκε ο Mάης, μπρε μπήκε ο Mάης ο μήνας,
ο Mάης με τα τριαντάφυλλα κι ο Aπρίλης με τα ρόδα.
Aπρίλη, Aπρίλη αφόρετε, Mάη του κανακάρη,
π όλο τον κόσμο γιόμισες απ άνθια και λουλούδια.
Λουλούδισε, λουλούδισε, λουλούδισέ μου κόρη,
να πάη να δώση το φιλί, πριν βρέξη πριν χιονίση,
πριν κατεβάση ο ουρανός και σύρουν τα ποτάμια...

Πολλές δοξασίες σχετικές με τα μάγια, λόγω και παρετυμολογίας του ονόματός του, συνδέονταν στην παράδοση του λαού με τον Μάϊο και τη βλαπτική του ιδιότητα. Το γεγονός έχει την εξήγησή του στο ότι κατά τα ρωμαϊκά χρόνια τελούνταν γιορτές προς τιμήν των νεκρών (τα Λεμούρια και τα Ποζάρια). Οι νεκροί και οι ψυχές τους γύριζαν ελεύθερες πάνω στη γη από τη νύκτα της Ανάστασης του Χριστού ως τη μέρα της Πεντηκοστής. Είναι λοιπόν ο μήνας των νεκρών και οι θνητοί δεν πρέπει να κάνουν κάτι που θα τους προσβάλλει. Η επιφυλακτικότητα αυτή έφερε τη συνήθεια σε πολλά μέρη να μη γίνονται γάμοι αυτό τον μήνα αλλά και να λαμβάνονται μια σειρά μέτρων για να μην πιάσουν τα μάγια. 


Πηγή: 
flash.gr
harry-kastanies.blogspot.com